Rozwiązanie umowy o pracę

Opracowana na podstawie: Dz. U 1998.21.94 Kodeks Pracy;
L. Florek, T.Zieliński, Prawo pracy, Wydawnictwo BECK, Warszawa 2008

II. Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia

polega na złożeniu jednostronnego oświadczenia woli drugiej stronie stosunku pracy, powodującego natychmiastowe ustanie stosunku pracy. Może dotyczyć każdej umowy o pracę, ale może nastąpić tylko jeśli zachodzą wyjątkowe przyczyny i po spełnieniu wymagań określonych w kodeksie.

Tego typu wypowiedzenia powinno zostać złożone w formie pisemnej oraz zawierać: wyrażenie woli rozwiązania umowy oraz przyczyny uzasadniające. Pracodawca musi zawrzeć również pouczenie o przysługujących pracownikowi środkach prawnych - czyli o możliwości złożenia odwołania do Sądu Pracy, w terminie 21 dniu od otrzymania oświadczenia o rozwiązaniu.

Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia przez pracodawcę, może nastąpić zarówno z powodów zawinionych przez pracownika:

• ciężkie naruszenie przez pracownika podstawowych obowiązków pracowniczych !!! W pojęciu "ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków pracowniczych" mieszczą się trzy elementy. Są to: bezprawność zachowania pracownika (naruszenie podstawowego obowiązku pracowniczego), naruszenie albo zagrożenie interesów pracodawcy, a także zawinienie obejmujące zarówno winę umyślną, jak i rażące niedbalstwo. Uzasadnioną przyczyną rozwiązania z pracownikiem umowy o pracę w tym trybie nie musi być jedynie zawinione uchybienie pracownicze wywołujące istotną szkodę majątkową w mieniu pracodawcy. Taką przyczyną może być także zawinione działanie pracownika powodujące zagrożenie interesów pracodawcy. Uch SN 17.07.2009 (I PK 43/09)
• popełnienie przez pracownika, w czasie trwania umowy o pracę przestępstwa, które uniemożliwia dalsze zatrudnienie go na zajmowanym stanowisku (jeżeli popełnienie przestępstwa jest oczywiste lub zostało stwierdzone prawomocnym wyrokiem ) oraz
• zawiniona przez pracownika utrata uprawnień koniecznych do wykonywania pracy na zajmowanym stanowisku oraz z powodów niezawinionych:
• jeżeli niezdolność pracownika do pracy wskutek choroby trwa:
  1. dłużej niż 3 miesiące - gdy pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy krócej niż 6 miesięcy,
  2. dłużej niż łączny okres pobierania z tego tytułu wynagrodzenia i zasiłku oraz pobierania świadczenia rehabilitacyjnego przez pierwsze 3 miesiące - gdy pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy co najmniej 6 miesięcy lub jeżeli niezdolność do pracy została spowodowana wypadkiem przy pracy albo chorobą zawodową,
• w razie usprawiedliwionej nieobecności pracownika w pracy z innych przyczyn niż wymienione wyżej, trwającej dłużej niż 1 miesiąc.

Ważnym faktem jest, że rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika nie może nastąpić po upływie 1 miesiąca od uzyskania przez pracodawcę wiadomości o okoliczności uzasadniającej rozwiązanie umowy.

Ponadto rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia nie może nastąpić w razie nieobecności pracownika w pracy z powodu sprawowania opieki nad dzieckiem - w okresie pobierania z tego tytułu zasiłku, a w przypadku odosobnienia pracownika ze względu na chorobę zakaźną - w okresie pobierania z tego tytułu wynagrodzenia i zasiłku, a także nie może nastąpić po stawieniu się pracownika do pracy w związku z ustaniem przyczyny nieobecności.

Pracodawca ma obowiązek podjęcia decyzję w sprawie rozwiązania umowy (zarówno z przyczyn zawinionych jak i tych bez winy pracownika) po zasięgnięciu opinii reprezentującej pracownika zakładowej organizacji związkowej, którą zawiadamia o przyczynie uzasadniającej rozwiązanie umowy. W razie zastrzeżeń co do zasadności rozwiązania umowy zakładowa organizacja związkowa wyraża swoją opinię niezwłocznie, nie później jednak niż w ciągu 3 dni (jest to uprawnienie a nie obowiązek związku)

Roszczenia pracownika.

Pracownikowi, z którym rozwiązano umowę o pracę bez wypowiedzenia z naruszeniem przepisów o rozwiązywaniu umów o pracę w tym trybie, przysługuje roszczenie o przywrócenie do pracy na poprzednich warunkach albo o odszkodowanie (wg wyboru), o czym orzeka Sąd Pracy. Warunkiem jest złożenie odwołania w terminie 21 dni od otrzymanie decyzji o rozwiązaniu stosunku pracy.

Pracownikowi, który podjął pracę w wyniku przywrócenia do pracy, przysługuje wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy, nie więcej jednak niż za 3 miesiące i nie mniej niż za 1 miesiąc.

Odszkodowanie natomiast, przysługuje w wysokości wynagrodzenia za okres wypowiedzenia. Jeżeli rozwiązano umowę o pracę, zawartą na czas określony albo na czas wykonania określonej pracy, odszkodowanie przysługuje w wysokości wynagrodzenia za czas, do którego umowa miała trwać, nie więcej jednak niż za 3 miesiące.

Istnieją przypadki, w których istnieje możliwość ubieganie się jedynie o odszkodowanie:

• w razie rozwiązania przez pracodawcę umowy o pracę, zawartej na czas określony lub na czas wykonania określonej pracy, z naruszeniem przepisów o rozwiązywaniu umów o pracę bez wypowiedzenia, jeżeli upłynął już termin, do którego umowa miała trwać, lub gdy przywrócenie do pracy byłoby niewskazane ze względu na krótki okres, jaki pozostał do upływu tego terminu
• jeżeli pracodawca rozwiązał umowę o pracę w okresie wypowiedzenia z naruszeniem przepisów o rozwiązywaniu umów o pracę bez wypowiedzenia

Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia przez pracownika może nastąpić wyłącznie z niżej wymienionych powodów:

• jeżeli zostanie wydane orzeczenie lekarskie stwierdzające szkodliwy wpływ wykonywanej pracy na zdrowie pracownika, a pracodawca nie przeniesie go w terminie wskazanym w orzeczeniu lekarskim do innej pracy, odpowiedniej ze względu na stan jego zdrowia i kwalifikacje zawodowe.
• gdy pracodawca dopuścił się ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków wobec pracownika; w takim przypadku pracownikowi przysługuje odszkodowanie w wysokości wynagrodzenia za okres wypowiedzenia, a jeżeli umowa o pracę została zawarta na czas określony lub na czas wykonania określonej pracy - w wysokości wynagrodzenia za okres 2 tygodni.

Oświadczenie pracownika o rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia powinno nastąpić na piśmie, z podaniem przyczyny uzasadniającej rozwiązanie umowy. Można je złożyć nie później niż w terminie 1 miesiąca od pozyskania wiadomości uprawniającej do takiego sposobu wypowiedzenia umowy.

Rozwiązanie umowy o prace w sposób wyżej wymieniony pociąga za sobą skutki, jakie przepisy prawa wiążą z rozwiązaniem umowy przez pracodawcę za wypowiedzeniem (jest to przepis ochronny dla pracownika) Kodeks przewiduję ponadto jeszcze parę przypadków rozwiązania umowy o pracę bez zachowania okresu wypowiedzenia przez pracownika:

• Pracownik, który przed przywróceniem do pracy podjął zatrudnienie u innego pracodawcy, może bez wypowiedzenia, za trzydniowym uprzedzeniem, rozwiązać umowę o prace z tym pracodawcą w ciągu 7 dni od przywrócenia do pracy
• W terminie 2 miesięcy od przejścia zakładu pracy lub jego części na innego pracodawcę, pracownik może bez wypowiedzenia, za siedmiodniowym uprzedzeniem, rozwiązać stosunek pracy
• przedstawiciel ustawowy pracownika mającego ograniczoną zdolność do czynności prawnych za zezwoleniem sądu opiekuńczego może stosunek pracy rozwiązać, jeśli sprzeciwia się dobru tego pracownika

W każdym wypadku warto pamiętać, że pracodawcy przysługuję roszczenie odszkodowawcze w razie nieuzasadnionego rozwiązania umowy o pracę przez pracownika, niezależnie od tego czy pracodawca poniósł szkodę (wyrok SN 2005.04.29, III PK 2/05)

Wysokość wynagrodzenia wynosi tyle samo ile wynagrodzenie przysługujące pracownikowi w razie rozwiązania umowy bez wypowiedzenia.

1. Wypowiedzenie umowy o pracę
2. Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia
3. Wygaśnięcie stosunku pracy
4. Rozwiązanie umowy o pracę za porozumieniem stron