Podnoszenie kwalifikacji zawodowych – wybrane przepisy Kodeksu Pracy
Kodeks Pracy przewiduje, że pracodawca jest obowiązany ułatwiać pracownikom podnoszenie kwalifikacji zawodowych. Obowiązek ten został expressis verbis wyrażony w art. 17 k.p. i art. 94 pkt. 6 k.p. Chodzi przede wszystkim o te kwalifikacje zawodowe, które podwyższają kompetencje pracownika na zajmowanym przez niego stanowisku.
Przez podnoszenie kwalifikacji należy rozumieć zdobywanie lub uzupełnianie wiedzy i umiejętności przez pracownika. Należy podkreślić, że tylko w przypadku podnoszenia kwalifikacji z inicjatywy albo za zgodą pracodawcy, pracownik może stosować przepisy kodeksu pracy dotyczące kwalifikacji zawodowych pracowników. Wtedy też, inaczej niż przy samodzielnym podnoszeniu kwalifikacji, pracownikowi przysługują m.in. urlop szkoleniowy, czy zwolnienie z całości lub części dnia pracy.
Kodeks Pracy wskazuje, że pracodawca zawiera z pracownikiem podnoszącym kwalifikacje zawodowe umowę określającą wzajemne prawa i obowiązki stron, czyli tzw. umowę szkoleniową. Zawiera ją po to, by zobowiązać pracownika by dalej dla niego pracował przez okres maksymalnie 3 lat od momentu rozpoczęcia lub ukończenia podnoszenia kwalifikacji zawodowych. Pracodawca może dowolnie kształtować treść umowy szkoleniowej, jednak nie może zawrzeć w niej postanowień mniej korzystnych dla pracownika niż przepisy Kodeksu Pracy.
Kiedy pracownik zobowiązany jest do zwrotu kosztów szkolenia?
Pracownik podnoszący kwalifikacje zawodowe:
- który bez uzasadnionych przyczyn nie podejmie podnoszenia kwalifikacji zawodowych albo przerwie podnoszenie tych kwalifikacji,
- z którym pracodawca rozwiąże stosunek pracy bez wypowiedzenia z jego winy, w trakcie podnoszenia kwalifikacji zawodowych lub po jego ukończeniu w terminie określonym w umowie szkoleniowej,
- który w okresie wskazanym w pkt b rozwiąże stosunek pracy za wypowiedzeniem, z wyjątkiem rozwiązania umowy o pracę z przyczyn wskazanych w art. 94(3) k.p. (mobbing),
- który w okresie wskazanym w pkt b rozwiąże stosunek pracy bez wypowiedzenia na podstawie art. 55 k.p. (rozwiązanie bez wypowiedzenia umowy o pracę przez pracownika) lub art. 94(3) k.p. (mobbing), mimo braku przyczyn określonych w tych przepisach
– jest obowiązany do zwrotu kosztów poniesionych przez pracodawcę na ten cel
z tytułu dodatkowych świadczeń, w wysokości proporcjonalnej do okresu
zatrudnienia po ukończeniu podnoszenia kwalifikacji zawodowych lub okresu
zatrudnienia w czasie ich podnoszenia.
Jeżeli więc pracownik przepracuje tylko połowę czasu, do którego zobowiązuje go umowa szkoleniowa, jest zobowiązany oddać połowę kosztów szkolenia zawodowego.
Co obejmują koszty szkolenia zawodowego?
Zwrot kosztów szkolenia zawodowego obejmuje koszty dodatkowych świadczeń przyznanych przez pracodawcę, czyli m.in.: opłata za kształcenie, za materiały szkoleniowe, za nocleg w trakcie szkolenia.
Zwrot kosztów nie może obejmować wynagrodzenia wypłaconego za urlop szkoleniowy czy za czas zwolnienia z pracy na czas udział w szkoleniu. Kosztów szkolenia zawodowego nie trzeba zwracać m.in. również, gdy:
- pracodawca wypowie pracownikowi stosunek pracy,
- stosunek pracy zostanie rozwiązany na mocy porozumienia stron,
- umowa o pracę wygaśnie
- nastąpi rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia, ale nie z winy pracownika,
- nastąpi rozwiązanie umowy o pracę z winy pracodawcy.