Sposób ustalania odszkodowania dla pracownika za niezgodne z przepisami prawa pracy wypowiedzenie lub zwolnienie bez wypowiedzenia

Ustanie stosunku pracy może być wynikiem rozwiązania lub wygaśnięcia poprzez upływ czasu, na jaki umowa została zawarta. W pierwszym przypadku do ustania stosunku pracy dochodzi w ramach porozumienia zawartego pomiędzy pracodawcą a pracownikiem bądź wskutek rozwiązania umowy przez jedną ze stron dokonanego w jednym z dwóch trybów: za wypowiedzeniem albo bez. Kodeks pracy (ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 1510 z późn. zm.) dość wyczerpująco traktuje na temat obu ww. wariantów, przewidując jednocześnie swoiste odszkodowanie przysługujące pracownikowi, z którym to rozwiązano umowę niezgodnie z obowiązującymi przepisami. Co ciekawe, charakter tego odszkodowania jest zupełnie inny niż w prawie cywilnym, a to za sprawą tego, że ustawodawca nie uzależnia jego zasądzenia od wystąpienia szkody po stronie pracownika. Konstatację tę potwierdza orzecznictwo, które stoi na stanowisku, iż “odszkodowania, o których mowa w przepisach art. 47(1) k.p. i art. 58 k.p. nie są powiązane z rzeczywistą szkodą pracownika i przysługują niezależnie od jej wystąpienia- przykładem tego może być obowiązek wypłaty odszkodowania z tytułu nieuzasadnionego rozwiązania umowy o pracę za wypowiedzeniem, chociażby pracownik, podjąwszy natychmiast inną pracę, ani jednego dnia nie pozostawał bez pracy, a jego zarobki związane z nowym zatrudnieniem są wyższe niż te, które osiągał u poprzedniego pracodawcy.”(Postanowienie SN z 27.04.2022 r., I PSK 12/22, LEX nr 3431704.) Jeśli chodzi o wysokość odszkodowania należnego pracownikowi w sytuacji rozwiązania z nim stosunku pracy w sposób naruszający przepisy prawa pracy, to należy zaznaczyć, iż zgodnie z aktualną regulacją, tj. art. 58 k.p. odszkodowanie przysługuje w wysokości wynagrodzenia za okres wypowiedzenia. W przypadku zaś rozwiązania umowy o pracę zawartej na czas określony odszkodowanie przysługuje w wysokości wynagrodzenia za czas, do którego umowa miała trwać, nie więcej jednak niż za okres wypowiedzenia. W praktyce wyliczanie kwoty odszkodowania następuje na podstawie zasad określonych w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 8 stycznia 1997 roku w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop (Dz. U. Nr 2, poz. 14 z późn. zm.). Reguły obowiązujące przy ustalaniu ekwiwalentu pieniężnego za urlop znajdują bowiem zastosowanie także w przypadku odszkodowania przysługującego pracownikowi w związku z rozwiązaniem umowy o pracę z naruszeniem przepisów prawa pracy. Jak podkreśla dodatkowo SN, “przy ustaleniu wysokości odszkodowania za niezgodne z prawem rozwiązanie przez pracodawcę umowy o pracę bez wypowiedzenia (art. 58 k.p. w związku z art. 56 k.p.) podstawę jego wyliczenia stanowi miesięczne średnie wynagrodzenie z okresu poprzedzającego rozwiązanie umowy o pracę.” (Wyrok SN z 17.02.2000 r., I PKN 539/99, OSNP 2001, nr 14, poz. 463.)