Ochrona przed rozwiązaniem umowy o pracę została także przyznana pracownikom korzystającym z urlopu wychowawczego. Zgodnie z art. 1868 kodeksu pracy, pracodawca nie może wypowiedzieć ani rozwiązać umowy o pracę w okresie od dnia złożenia wniosku przez pracownika uprawnionego do urlopu wychowawczego do dnia zakończenia urlopu w przypadku wniosku o udzielenie urlopu wychowawczego, a w przypadku wniosku o obniżenie wymiaru czasu pracy do dnia powrotu do nieobniżonego wymiaru czasu pracy, nie dłużej jednak niż przez łączny okres 12 miesięcy. Pracownik musi jednak taki wniosek złożyć nie później niż na 21 dni przed rozpoczęciem korzystania z urlopu lub wykonywania pracy w obniżonym wymiarze czasu pracy.
Umowę o pracę można rozwiązać z pracownikiem korzystającym z wspomnianych uprawnień, jeżeli zachodzą przyczyny uzasadniające rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika oraz wypadku ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy. Ochrona nie przysługuje również w przypadku, gdy pracownik złożył wniosek o udzielenie urlopu wychowawczego lub o obniżenie wymiaru czasu pracy po dokonaniu czynności zmierzającej do rozwiązania umowy o pracę – wtedy umowa ulega rozwiązaniu w terminie wynikającym z owej czynności. Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego o sygnaturze II PK 331/14, taką czynnością jest czynność prawna, której konsekwencją będzie rozwiązanie umowy o pracę, nie zaś czynność faktyczna do tego zmierzająca.
Złamanie przez pracodawcę zakazu wypowiedzenia lub rozwiązywania umowy skutkuje powstaniem po stronie pracownika roszczenia o uznanie wypowiedzenia za bezskuteczne, a w przypadku rozwiązania umowy, o przywrócenie do pracy na poprzednich warunkach albo o przyznanie odszkodowania. Sąd może, jeśli ustali, że uwzględnienie takiego żądania jest niemożliwe lub niecelowe, nie uwzględnić żądania pracownika uznania wypowiedzenia za bezskuteczne lub przywrócenia do pracy i zasądzić odszkodowanie w ich miejscu. Jeżeli umowa o pracę uległa rozwiązaniu w wyniku niezgodnego z prawem wypowiedzenia, pracownikowi, który podjął pracę w wyniku przywrócenia do pracy, przysługuje wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy, nie więcej jednak niż za 2 miesiące, a gdy okres wypowiedzenia wynosił 3 miesiące, nie więcej niż za 1 miesiąc. W przypadku niezgodnego z prawem rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia, pracownikowi, który powrócił do pracy w wyniku przywrócenia przysługuje wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy, nie więcej jednak niż za 3 miesiące i nie mniej niż za 1 miesiąc.
Opracowano na podst.: Eliza Maniewska [w:] Kazimierz Jaśkowski, Eliza Maniewska, Komentarz aktualizowany do Kodeksu pracy, 2022