Działacze związkowi są narażeni na niekorzystne traktowanie ze strony pracodawcy, jako że reprezentują interes pracowników, który nieraz stoi w konflikcie z interesem pracodawcy, dlatego są oni objęci szczególną ochroną.
Jak wskazuje art. 32 ust. 1 ustawy o związkach zawodowych, bez zgody zarządu zakładowej organizacji związkowej pracodawca nie może wypowiedzieć ani rozwiązać stosunku prawnego ze wskazanym uchwałą zarządu jego członkiem lub z inną osobą wykonującą pracę zarobkową będącą członkiem danej zakładowej organizacji związkowej, upoważnioną do reprezentowania tej organizacji wobec pracodawcy albo organu lub osoby dokonującej za pracodawcę czynności w sprawach z zakresu prawa pracy, ani zmienić jednostronnie warunków pracy lub wynagrodzenia na niekorzyść takiej osoby. Oznacza to, że wskazana osoba nie musi być pracownikiem w rozumieniu kodeksu pracy – taką ochroną objęta może być także osoba zatrudniona na podstawie umowy cywilnoprawnej. Musi jednak być członkiem zarządu zakładowej organizacji związkowej lub być w inny sposób upoważniona do reprezentowania zakładowej organizacji związkowej wobec pracodawcy, będąc jednocześnie członkiem wspomnianej organizacji związkowej. Stosowanie tego przepisu jest wyłączone w przypadku ogłoszenia likwidacji lub upadłości pracodawcy. Ochrona przysługuje przez okres wyznaczony uchwałą powiększony o połowę, ale nie dłużej niż przez rok po upływie okresu wskazanego w uchwale zarządu zakładowej organizacji związkowej. W przypadku braku uchwał w przedmiocie objęcia członków organizacji ochroną, przysługuje ona z mocy prawa przewodniczącemu zakładowej organizacji związkowej.
Zarząd zakładowej organizacji związkowej na wypowiedzenie się ma 14 roboczych liczonych od dnia złożenia przez pracodawcę pisemnego zawiadomienia o zamiarze wypowiedzenia lub jednostronnej zmiany stosunku prawnego, z podaniem przyczyny uzasadniającej wypowiedzenie lub jednostronną zmianę stosunku prawnego, a 7 dni roboczych liczonych od dnia złożenia przez pracodawcę pisemnego zawiadomienia o zamiarze rozwiązania stosunku prawnego, z podaniem przyczyny uzasadniającej jego rozwiązanie. Brak ustosunkowania się zarządu, czy to przez wyrażenie zgody, czy też przez odmowę jej wyrażenia, we wskazanym terminie traktowany jest jak wyrażenie zgody.
Zarząd zakładowej organizacji związkowej ma obowiązek przedstawienia imiennej listy osób objętych ochroną wraz z czasem jej trwania. W przypadku zmian, należy poinformować pracodawcę o tym fakcie w przeciągu 7 dni od powstania zmiany.
Lista nie może przekraczać liczby osób stanowiących kadrę kierowniczą u pracodawcy albo liczby ustalonej na podstawie wielkości zakładowej organizacji związkowej. Jeżeli zrzesza ona do 20 członków zatrudnionych u danego pracodawcy, może wskazać 2 osoby, zaś powyżej tej wartości 2 osoby oraz:
- po jednej osobie na każde rozpoczęte 10 członków tej organizacji zatrudnionych przez pracodawcę, w przedziale od 21 do 50 tych członków
- po jednej osobie na każde rozpoczęte 20 członków tej organizacji zatrudnionych przez pracodawcę, w przedziale od 51 do 150 tych członków
- po jednej osobie na każde rozpoczęte 30 członków tej organizacji zatrudnionych przez pracodawcę, w przedziale od 151 do 300 tych członków
- po jednej osobie na każde rozpoczęte 40 członków tej organizacji zatrudnionych przez pracodawcę, w przedziale od 301 do 500 tych członków
- po jednej osobie na każde rozpoczęte 50 członków tej organizacji zatrudnionych przez pracodawcę, w przedziale powyżej 500 tych członków.
Dodatkowo, ochrona opisana w drugim akapicie przysługuje także do 3 osobom wskazanym przez uchwałę komitetu założycielskiego zakładowej organizacji związkowej przez 6 miesięcy od dnia utworzenia komitetu założycielskiego. Jeśli nikt nie zostanie wskazany uchwałą, ochrona przysługuje przewodniczącemu komitetu założycielskiego.
Ochronie tej podlega również osoba pełniąca z wyboru funkcję związkową poza zakładową organizacją związkową, korzystająca u pracodawcy z urlopu bezpłatnego lub ze zwolnienia z obowiązku świadczenia pracy, w terminie wspomnianego urlopu lub zwolnienia oraz przez rok po jego zakończeniu. W takim wypadku zgodę na objęcie ochroną wyraża właściwy statutowo organ organizacji związkowej, w której dana osoba pełni albo pełniła tę funkcję.